Lieve lezers,
Ja, de lente is begonnen en dit is mijn eerste nieuwsbrief!
Laat ik jullie vertellen over Demeter. Wat heeft ze het druk. Het is weer die tijd van het jaar dat het koren op het veld zijn weg zoekt naar de zon. Geduldig tovert Demeter prachtige bloemen tevoorschijn. Zo eert ze het leven. Dat is in de winter wel anders, dan zit ze thuis te mokken, rouwend om haar jonge dochter, die ze zo moeilijk kan loslaten. Helemaal ongelijk heeft ze niet - iedere winter verliest ze haar oogappel aan een sombere man die het zonlicht schuwt. Welke moeder wenst haar kind niet wat beters toe?
Hoe is het zover gekomen?
Het verhaal gaat dat alles begint met Zeus, bij wie Demeter een dochter krijgt: Persephone. Met recht een mooie meid te noemen. Dat ziet Hades ook, de god van het dodenrijk valt meteen als een blok voor haar. Wanneer het lieve kind bloemen plukt in het veld, ontvoert hij haar naar de donkere onderwereld. (Ja ja, de goden schuwden het schaken van een minderjarige niet.)
Demeter is plotsklaps haar meisje - kore in het Grieks - kwijt. Haar verdriet is ondraaglijk. Mismoedig ontvlucht ze het godenrijk. Zonder Demeters zorgzame aandacht verdort de aarde, niets wil meer groeien. De mensen lijden honger. Zeus ziet dit allemaal met lede ogen aan en concludeert: dit kan zo niet langer. Hij stuurt zijn zoon Hermes naar het schimmenrijk met de opdracht zijn dochter met haar moeder te herenigen. Maar voordat Persephone met Hermes mee naar boven gaat, eet ze zes pitten van een granaatappel die de sluwe Hades haar gegeven heeft. (Vrouwen en appels — wat is toch?) De regel is: als je iets eet uit het dodenrijk kun je niet meer terug. Wist zij veel. Hiermee is haar lot en dat van de aarde bezegeld.
Vanaf nu behoort Persephone zes maanden per jaar toe aan Hades. Daar heeft ze zich maar in te schikken. De overige maanden is ze bij haar moeder. De vreugde van hun hereniging zien we ieder jaar in de lente terug en duurt twee seizoenen. In de herfst daalt Persephone weer af naar het donkere onder en neemt ze haar plaats naast Hades in als godin van het dodenrijk. Demeter zich terug en de aarde wordt koud van haar verdriet.
Baan een weg naar de zon
Onder de grond is nu van alles gaande. Wat gebeurt daar? Vorig jaar zag ik je nog in vol ornaat, je was een zaadje, een wortel, een stengel, een bloem met stampers en meeldraden. Je was een explosie van kleur en geur. Maar nu heb je je weer klein gemaakt. Alles is er al, maar toont zich nog niet. Je wacht in het donker. Dan het sein: ontspruit! Voor je het weet ben je een scheut die zich razendsnel naar boven baant, naar het licht. Met moed, verlangen en hoop. Wat wacht daar boven op je? Is die plek boven de grond de beste keuze? Pas op, je bent nog teer. Straks kom je kopje-boven op een pad en word je meteen vertrapt. Kom je nog maar net kijken en ben je al geknakt. Laat je alsjeblieft niet kennen, neem een hap koolstofdioxide en probeer het opnieuw. Daar ga je, ik zie je al, ik slalom langs je heen. Je bent er met al je hebben en houden. Wees welkom.
Terug naar toen
Lieve lezer, ik neem je mee naar de lente vijf jaar geleden. Toen zat je thuis. Net als iedereen. Je ging wandelen, je zigzagde langs andere wandelaars vanwege een onbekend virus dat ons allen kon treffen, en ins Blau hinein mijmerend zag je een lucht zonder vliegtuigstrepen. Het was zo stil dat het gefluit van de vogels je gedachten overstemde. Je zag witte T-shirts met harten wapperen langs de weg. Je hoorde mensen luidkeels zingen uit open ramen.
Al gauw rook de lentelucht naar Hoop en Moed. Want als Angst en Verdriet aankloppen, zijn Hoop en Moed ook snel van de partij. Bezinning kwam langs om te spreken over de dingen die er echt toe doen. Tot de roep van Angst en Verdriet steeds bozer klonk en Reflectie stilletjes vertrok door de achterdeur, zoals we inmiddels weten.
Maar toen we elkaar precies vijf jaar geleden nog vonden in gedeelde onzekerheid, schreef ik dit stuk over bankzitten en naar binnen kijken.
Interieur
Op televisie laat een stel trots hun interieur zien. Je ziet dat ze met veel aandacht en zorg de woning helemaal naar eigen smaak hebben ingericht. Hier zijn spullen geen stoelen meer, ook een vaasje dat nog van oma is geweest, is een ’item’ geworden. Producten die de identiteit van de trotse eigenaren net zo’n gouden glansje meegeven als het goed zelf. Hier pronken de bewoners met hun bedoening en ben je als kijker uitgenodigd bij hen binnen te kijken. Hier toont een koppel enthousiast hun goed uitgelichte en opgepoetste boeltje.
In de kamer naast me krijgt mijn zoon thuisonderwijs. Op zijn computer annex extra lichaamsdeel annex thuishonk – is nu ineens zijn docent Maatschappijleer. Als ik even meekijk hoe dat nou gaat, dat digitale onderwijs, krijg ik onbedoeld een inkijkje in het leven van deze mij onbekende man. Uit de foto’s op het dressoir blijkt de alsmaar pratende leraar een uitgebreide familie te hebben – zie ik het goed: is hij al grootvader? Achter hem staat een rijtje boeken en hangen kleine olieverfschilderijen als de stille getuigen van zijn persoonlijkheid.
Vanwege deze sociaal barre tijd, raadt mijn zus de app Houseparty aan. Zo komen we na een hele dag binnenzitten, even bij elkaar over de vloer. Mijn zus, onopgemaakt, met provisorisch samengebonden haar, hangt zonder leesbril dicht voor de camera, als we proberen uit te vissen hoe deze app werkt. Mijn zwager had vorige week nog naar de kapper gewild maar werd ingehaald door snel opeenvolgende maatregelen. Onwennig kijken we naar onszelf en naar elkaar en zwaaien maar wat.
Als het begint te schemeren gaan in de huizen aan de overkant van de straat de lichten aan. Vanaf mijn bank zie ik de silhouetten van mijn overburen bewegen. De twee zussen die een leven lang al in deze buurt wonen; naast hun het ondernemende stel met tiener en daarnaast het nog maar pas begonnen gezin met baby en dreumes. Mensen in verschillende fases van hun leven met andere verwachtingen en zorgen. Vanaf deze afstand kan ik me daar alleen maar een voorstelling van maken.
Thuis op de bank met ‘verkoudheidsklachten’ voel ik me Jeff uit Rear Window, mijn favoriete film van Hitchcock. Hier bespiedt een oorlogsfotograaf met gebroken been zijn buren door het nauwe kader van zijn venster. Wat doet zijn isolatie met zijn beoordelingsvermogen? Speelt datgene in zijn hoofd zich ook daadwerkelijk in het echte leven af? Ik krijg weer zin om deze film te zien, waar het spannend doch overzichtelijk is, waar het bruist en waar de boef – voor hij nog meer kwaad kan berokkenen- gepakt wordt.
Wil je weten waarom Rear Window zo’n goede film is? Lees het hier op mijn blog.
Lied
Nog even over hoop: er wordt weer een prijs uitgereikt voor beste kleinkunstlied. De tekst van het lied God heeft een vraag van Lisa Ostermann vind ik bemoedigend, jij ook?
Over schrijven, lust en verbeelding
Schrijven is voor mij ook een middel om mijn gedachten over een onderwerp op een rijtje te zetten. In februari las ik All Fours van Miranda July, terwijl gelijktijdig een discussie losbarstte over Babygirl van Halina Reijn. Ik voelde de behoefte om in de pen te klimmen. Het vrouwenlichaam is immers al eeuwenlang onderwerp van controle en beeldvorming. Hoe beïnvloedt de blik op het vrouwenlijf ideeën over seksualiteit en zelfbeschikking? In dit essay onderzoek ik hoe lust, verbeelding en maatschappelijke verwachtingen samenkomen in films, boeken en de echte wereld.
Lees t stuk bijvoorbeeld hier op Substack.
Blijf vrij - wees waakzaam
“‘Liever buiten een kooi dan erin”, fluiten deze merels. Dat hebben ze goed bedacht.
Berichten van mijn lezers:
Vanwege het machteloze gevoel van onrecht over de moordpartij in Gaza, stuurde A. me een lijst toe met films en documentaires van Palestijnse makers. In de hoop dat hun stem wordt gehoord, stellen de filmmakers hun films gratis beschikbaar. Opdat we zien dat Palestijnen mensen zijn met dromen en verhalen. Verhalen over verlangen en moed. Zoals in de korte film Strawberry van Aidan Kaadan.
Wil je ook wat delen met de lezers van deze nieuwsbrief, heb je tips, iets aan te kondigen of zet je iets op touw? Laat het me weten!
Agenda
Zaterdag 29 maart: Tijdens het Springstoffestival in Arnhem, geef ik een doorlopende kunstworkshop. Je kunt aanschuiven en meewerken aan een gezamenlijk kunstwerk. Van 13.00 tot 17.00 uur in Rembrandt.
Eke maand organiseer ik voor een klein groepje (3 tot 6 personen) twee workshops in mijn bescheiden atelier. Eerstvolgende grafiek workshops zijn: 12 april en 10 mei van 13.30 – 16.30 uur. Keramiekworkshops zijn op 6 april en 8 juni van 13.00 – 17.00 uur. Lees er meer over op mijn site en meld je aan als je aan wilt sluiten.
Hopelijk vond je het lezen van deze nieuwsbrief de moeite waard. Volgende maand stuur ik je de volgende! Mocht je willen reageren, leuk! Ik zie ernaar uit!
Ken je iemand anders die deze post waardeert, stuur ‘em gerust door!